Historia om E.H. Vaage
– eit levande minne frå ei svunnen tid

Det var i året 1868 at eit nytt kapittel byrja på Eie. Hans Engelsen Vaage bygsla grunn på Myklestadeie og sette opp eit handelshus der, på ein stad der fjord og fjell møtest. Huset han nytta, vart flytta frå Godøy – ein arv frå kona hans, Ingeborg Bakke. Ho var motvillig til flyttinga, men i ættesoga står det: “Det var han som var mannen, so det vart slik.”

Dei bygde opp ein liten handelsstad som med tida skulle veksa seg stor. Sonen, Engelaus Haus Martin Vaage, gifta seg i 1894 med Anna Briksen, frå den gamle handelsslekta i Samnanger. Ho kom med ei medgift på heile 35 000 kroner – ein formue i si tid – og med dei midlane reiste dei eit nytt og stolte handelshus på andre sida av elva. Bygget sto ferdig i 1902 og vart eit livskraftig samlingspunkt for bygda.

Men livet var ikkje berre lett. Anna døydde i barsel med sitt fjerde barn i 1905, og Engelaus vart sitjande att som enkemann. Han fann seinare kjærleik på ny i Brita Bjødnebøle frå Kvinnherad, og saman fekk dei ti barn. Engelaus fekk 14 born i alt – og det sa dei ikkje syntest på han.

Dei gyldne åra for handelen på Eie var i 1920- og 30-åra. Heile tre ruteselskap la til kai her, og det var liv og røre – både på sjø og land. Kaien var eit knutepunkt, eit lite sentrum i eit større landskap. Då Engelaus døydde i 1943, gjekk buet i skifte, og i 1947 tok sonen Ole Vaage over, saman med kona Gunda.

Men tidene endra seg. Etter kvart var det ikkje lenger dampbåtar, men vegar som batt folk saman. Trafikken minka, og siste rutebåten la til kai ved E.H. Vaage i 1983. Då melde Ole seg ut av Sunnhordland Båtekspedisjonslag. Fire år seinare, i 1987, la han og Gunda ned butikken – då var han 85 år gamal, og ein epoke var over.

Ein stifting vart seinare oppretta for å ta vare på denne skattkista av kulturhistorie, men arbeidet stoppa opp. Først i 2015 kom eit nytt håp: Torstein overtok eigedomen og sette i gang ei varsam og kjærleiksfull restaurering – attende til slik det ein gong stod i 1902.

Bak handelshuset ligg det gamle vedfyrte bakeriet – ein gong ein travel arbeidsplass for tre bakarar. I dag står heile handelsstaden som eit levande museum. Her finn du ei lita landhandel, ein sjokoladefabrikk og ein restaurant – alt tufta på historia, lukta av nysteikt brød, og minnene frå ei tid då dampbåtane låg og duva ved kaien på Eie.